Μια ιδιαίτερα σκληρή στάση απέναντι στην ε/κ και την τ/κ πλευρά υιοθετεί στις εκθέσεις του ο ΓΓ των ΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, μοιράζοντας ευθύνες για τη στρατιωτικοποίηση της νεκρής ζώνης, αλλά και για την έλλειψη προόδου στο Κυπριακό, ενώ την ίδια ώρα συγχαίρει τις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας «για τη σταθερή δέσμευσή τους στην προώθηση των ειρηνικών σχέσεων γειτονίας».
Πιο συγκεκριμένα, ο ΓΓ των ΗΕ επικρίνει τις δύο πλευρές στην Κύπρο για «διάβρωση του σεβασμού προς την εξουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ» και για «περιφρόνηση που επιδεικνύεται και από τις δύο πλευρές» στο θέμα της στρατιωτικοποίησης της νεκρής ζώνης, γεγονός που «έρχεται σε αντίθεση με τις δηλώσεις των ηγετών οι οποίοι υποστηρίζουν ότι επιθυμούν να προχωρήσει προς τα μπρος το Κυπριακό», ενώ απευθύνει εκ νέου έκκληση και προς τις δύο πλευρές να σεβαστούν την ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ. Προειδοποιεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο ότι οι ενέργειες και των δύο πλευρών εντός και παρά τη νεκρή ζώνη συνέβαλαν στην αύξηση της δυσπιστίας και δεν είναι χρήσιμες στο σημερινό πλαίσιο.
Στην έκθεσή του για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ο ΓΓ αναφέρεται μάλιστα σε «αριθμό ρεκόρ» των παραβιάσεων στη νεκρή ζώνη και από τις δύο πλευρές. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ΓΓ, το 2024, η αποστολή των ΗΕ παρατήρησε 303 στρατιωτικές παραβιάσεις, 158 από την Εθνική Φρουρά και 145 από τις Τουρκικές Δυνάμεις. Από το σύνολο των παραβάσεων, οι 108 κρίθηκαν σοβαρές. Ο ΓΓ εξέφρασε παράλληλα τη λύπη του καθώς «καμία πλευρά δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά με την εφαρμογή του ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας που ζητούσε συνεργασία με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για αποκλιμάκωση της έντασης μέσα και γύρω από την ουδέτερη ζώνη». Σύμφωνα με τον Αντόνιο Γκουτέρες, και οι δύο πλευρές προχώρησαν σε «αποσταθεροποιητικές ενέργειες που δείχνουν ότι η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων στο νησί προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, με κάθε πλευρά να επιδιώκει να αποκτήσει πλεονέκτημα στη νεκρή ζώνη».
Ζητείται ειλικρίνεια
Δίνοντας το στίγμα της προσέγγισής του σε σχέση με το Κυπριακό, ο ΓΓ των ΗΕ εκφράζει τη θέση ότι μόνο η ειλικρινής πρόθεση για επίτευξη προόδου προς την κατεύθυνση της συναίνεσης σε σχέση με το σημείο έναρξης των διαπραγματεύσεων, που θα οδηγήσουν σε μια κοινά αποδεκτή διευθέτηση του Κυπριακού, θα καθησυχάσει τόσο τους Κύπριους όσο και τη διεθνή κοινότητα ότι ένα ειρηνικό και κοινό μέλλον στο νησί παραμένει πραγματικά εφικτό.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες επαναλαμβάνει την ίδια ώρα την ανησυχία του για την κατάσταση στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων μετά την απόφαση της τουρκικής πλευράς να ανοίξει μερικώς την περιοχή, ενώ επαναλαμβάνει ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών επί του θέματος παραμένει αμετάβλητη. Ο ΓΓ ασχολείται και με την κρίση της Πύλας, αναφέροντας ότι η παραπληροφόρηση ήταν πολύ μεγάλη και, επιπλέον, οι επεμβάσεις Τ/Κ αστυνομικών στην Πύλα, μερικές φορές με πολιτικά ρούχα, ξεπερνούσαν κατά πολύ αυτές των προηγούμενων περιόδων.
Στη γωνιά βάζει ο Αντόνιο Γκουτέρες την Κυπριακή Δημοκρατία για τους μετανάστες στη νεκρή ζώνη, κάνοντας λόγο για άρνηση της πρόσβασης στις διαδικασίες ασύλου, γεγονός που οδήγησε στην αύξηση των μεταναστών και των προσφύγων που έχουν εγκλωβιστεί στην ουδέτερη ζώνη και βρίσκονται σε έκτακτη ανάγκη και απαιτούν ανθρωπιστική υποστήριξη από την UNFICYP και την UNHCR.
Διαπιστώνει παράλληλα ότι το συρματόπλεγμα (μη εξουσιοδοτημένος συρμάτινος φράχτης μήκους 14 χιλιομέτρων) που τοποθετήθηκε στην ουδέτερη ζώνη από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2021 και το 2022, κόντρα στις διαμαρτυρίες της ειρηνευτικής αποστολής, δεν έχει αφαιρεθεί, παρά τις ενδείξεις ότι αυτό θα γινόταν.
ΜΟΕ, φυσικοί πόροι, οδοφράγματα
Θετικό πρόσημο βάζει ο ΓΓ στη στήριξη της ΕΕ στον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμη ηλιακή ενέργεια που ενδεχομένως να εγκατασταθεί στη νεκρή ζώνη και «ενέχει σημαντικές δυνατότητες περαιτέρω σύγκλισης των δύο πλευρών με απτά οφέλη για όλους, εάν συμφωνηθεί μια αμοιβαία αποδεκτή πορεία προς τα εμπρός». Καλεί επίσης τους χρηματοδότες να προχωρήσουν και να υποστηρίξουν το έργο της επέκτασης του ποτάμιου μονοπατιού Πεδιαίος/Kanlı Dere στη βόρεια Λευκωσία, «με την αίσθηση του επείγοντος».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ ενθαρρύνει επίσης τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους «να συζητήσουν, να συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν αμοιβαία αποδεκτά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και να συμβάλουν σε ένα περιβάλλον που θα ευνοεί περισσότερο τη διευθέτηση».
Σύμφωνα με τον κ. Γκουτέρες, «θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά σε συζητήσεις σχετικά με υφιστάμενες προτάσεις συνεργασίας ή νέες ιδέες, να συνεργαστούν για την από κοινού εκμετάλλευση και αξιοποίηση των κοινών φυσικών πόρων, να προωθήσουν τις επαφές μεταξύ των ανθρώπων, τη συνεργασία και το εμπόριο, να διασφαλίσουν την αποτελεσματική λειτουργία των υφιστάμενων σημείων διέλευσης και να ανοίξουν νέα».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ επαινεί επίσης την επανέναρξη των συναντήσεων και των συζητήσεων στις τεχνικές επιτροπές, ιδιαίτερα όσες ήταν σε αδράνεια, τις δραστηριότητες που έλαβαν χώρα και την έγκριση ορισμένων έργων και την ολοκλήρωση άλλων, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των Τεχνικών Επιτροπών Ραδιοτηλεόρασης, Εγκλήματος και Ποινικών Θεμάτων, Σημείων Διέλευσης, Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και Υγείας.
Δεσμευμένος από τα Ψηφίσματα
Ο Αντόνιο Γκουτέρες διαμηνύει ότι έχει διατηρήσει επαφή και διάλογο με τα μέρη, όπως και η προσωπική του απεσταλμένη, διευκρινίζοντας ότι σε αυτές τις προσπάθειες που καταβάλλονται για άρση του αδιεξόδου παραμένει υπό την καθοδήγηση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας που έχουν καθορίσει τις παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών.
Εθνικό Συμβούλιο
Οι εκθέσεις του ΓΓ των ΗΕ, η δήλωση του προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας που προηγήθηκε αλλά και η πορεία σύγκρουσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με τα ΗΕ (Ειδικό Αντιπρόσωπο ΟΗΕ, Κόλιν Στιούαρτ) αναμένεται να τεθούν επί τάπητος στο πλαίσιο σημερινής συνεδρίας του Εθνικού Συμβουλίου στο Προεδρικό Μέγαρο, στο πλαίσιο της οποίας ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ενημερώσει τους αρχηγούς των κομμάτων για τις εξελίξεις στο Κυπριακό.
